Towarzystwo Przyjaciół
Grodna i Wilna
Oddział we Wrocławiu

Klub Przyjaciół Grodna i Wilna zaprasza na wykład kol. Mariana Pacholaka
pt. Eliza Orzeszkowa. Nad Niemnem oraz o botanicznych zamiłowaniach pisarki.

Miejsce spotkania:
Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu,
pl. Gen. Tadeusza Kościuszki 10

9 listopada (czwartek) 2023 roku o godz. 16.00
Wstęp wolny – serdecznie zapraszamy

Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem : powieść w trzech tomach, t. 1, Warszawa : Gebethner i Wolff, 1888
(Warszawa : S. Orgelbranda Synowie). Estreicher XIX t. 3, s. 311.
Polona – https://polona.pl/item-view/904ae6cb-b96b-44a2-8cc7-0df871fac1f9?page=4

Początkowo autorka zamierzała ograniczyć fabułę utworu jedynie do problemu małżeństwa pomiędzy panną z wyższych sfer a mężczyzną
pochodzącym ze szlachty zagrodowej. Z czasem jednak tło obyczajowe uległo poszerzeniu i wzbogaceniu, Orzeszkowa zrezygnowała więc
z pierwotnego tytułu (Mezalians). W 1886 roku trwała intensywna praca nad tekstem, przeważnie w dworze Jana Kamieńskiego
w Miniewiczach, niedaleko wsi szlacheckiej Bohatyrowicze.

Miejsce akcji to Grodzieńszczyzna, przede wszystkim Korczyn – majątek Benedykta Korczyńskiego (jego pierwowzorem są Miniewicze,
majątek Kamieńskich), Olszynka – majątek Kirłów, Osowce – pałac Andrzejowej Korczyńskiej oraz zaścianek
Bohatyrowicze (miejsce rzeczywiste).

Akcja powieści rozgrywa się pomiędzy czerwcem i sierpniem 1886 roku. W fabule utworu zastosowano podwójną perspektywę czasową.
Przeszłość wywoływana jest wspomnieniami bohaterów, niekiedy opisowo przez narratora; odwoływanie się do niej służy z reguły
ocenie postępowania bohaterów i ich charakterów.

Krytyka literacka, bardzo zainteresowana utworem Orzeszkowej, uznała Nad Niemnem za epopeję.
Orzeszkowa starała się jednak napisać powieść zgodnie z postulatami realizmu – tzn. ograniczyć i zupełnie wyeliminować
komentarz odautorski, oceny narracyjne i moralizatorstwo. Zgodnie z konwencją powieści realistycznej szeroko opisuje tło fabularne
powieści, skupia się na przyrodzie (m.in. opisy 140 gatunków roślin o nazwach specjalistycznych lub potocznych),
szczegółowo opisuje postacie itd.

„Kwiaty z nad Niemna 1888 r. pamiątka p. Elizy Orzeszkowej”
(Kompozycja zasuszonych kwiatów – pamiątka po Elizie Orzeszkowej. nr inw. MNK IV‑V‑488)

Więcej – przegląd zagadnień do referatu – http://grodnowilno.pl/orzeszkowa-eliza
KMiL - http://www.klubmil.pl/9112023-klub-przyjaciol-grodna-i-wilna-spotkanie