Mickiewiczowskie Zaosie
Mickiewiczowskie Zaosie w 1842 roku w opisie i obrazie Edwarda Pawłowicza
Klub Przyjaciół Grodna i Wilna zaprasza na wykład dra Mariana Pacholaka
pt. Mickiewiczowskie Zaosie w 1842 roku w opisie i w obrazie Edwarda Pawłowicza.
Miejsce spotkania:
Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu,
pl. Gen. Tadeusza Kościuszki 10
9 maja (czwartek) 2024 roku o godz. 16.00
Wstęp wolny – serdecznie zapraszamy
Nowogródek : Zaosie – https://www.google.com/maps/
Mapy WIG : Zaosie : Horodyszcze –
http://maps.mapywig.org/m/WIG_maps/series/100K_300dpi/P35_S42_HORODYSZCZE_1929_300dpi_bcuj298303-287593.jpg
Maria Dernałowicz, Ksenia Kostenicz, Zofia Makowiecka, Kronika życia i twórczości Mickiewicza : lata 1798-1824,
pod red. Stanisława Pigonia, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1957, s. 26 (tu uzupełniona i skrócona genealogia z roku 1804).
JAKUB - dziedzic Horbatowicz w latach 1770-1780, żonaty z Teodorą Pękalską (zm. ok. 1773)
ADAM – zm. pobity w Nowogródku w 1802 r.; żonaty z Wiktorią Saplicówną
JÓZEF – współwłaściciel (wraz z Bazylim) folwarku w Zaosiu wyprocesowanego od Janowiczów; zmarł w Zaosiu 21 lutego (n. st.) 1798 r.
BAZYLI – współwłaściciel (wraz z Józefem) folwarku w Zaosiu; zm. w 1799 r. pobity przez Jana Saplicę
MIKOŁAJ Karol – syn Jakuba, ur. 1765 - zm. 16 maja 1812 r.; komornik (geometra) miński i adwokat subseliów (sądów) nowogródzkich,
ożeniony ok. 1795 r. z Barbarą Majewską (ok. 1767 - zm. 9 października 1820 r.) córką Mateusza, ekonoma w Czombrowie, i Anny z Orzeszków.
BARBARA – siostra Mikołaja, zamężna za Wincentym Stypułkowskim, matka Tekli
FELICJAN – syn Adama, ur. 1789 r., właściciel (wraz z Hipolitem) Zaosia i Horbatowicz, ożeniony z Deocharą (Bogumiła lub Teofila) z d. Kodłubajówna
HIPOLIT – ur. ok. 1795 r.
"Szczęściem, na odsiecz przyszedł nam Parafianowicz, Przywiodłszy Mickiewiczów dwiestu z Horbatowicz"
(„Pan Tadeusz”, II: Zamek).
Barbara z Majewskich (1767-1820) i Mikołaj Mickiewiczowie (1765-1812) – rodzice poety. Sylwetki z epoki.
„Magazyn Wileński” (15.10.2020) –
http://www.magwil.lt/material,me-dziecinstwo-sielskie-anielskie-%EF%BF%BD-rzecz-o-matce-wieszcza,632.html
"Biblioteka Kresowa" : Spis Rodzin Szlacheckich Nowogródzkich 1796 r. : f. 391 op. 6 d. 4.
Archiwum Historyczne Litwy – https://kresy.genealodzy.pl/
Nr 176 174 Lista Familij Szlachcica Mikołaja Mickiewicza żyiacego w Powiecie Nowogrodzkim z wyszczególnieniem
wiele on ma poddanych, gdzie Żyie, Jakiey Rangi, y w Jakiey znayduie się Służbie.
Mikołay Mickiewicz lat 33. Bez-żenny.
Ma folwark dziedziczny Szlachecki gruntowy Horbatowicze zwany bez poddanych.
Mieszka nie w domu ale nayczęściey w folwarku Zaosiu, gdzie ma Zastawną wespoł ze Stryiem swojm rodzonym posesyą,
którego folwarku ludność poddaństwa odzielnie iest podaną przez JP. Józefa Mickiewicza.
Czasu zaś agituiących się Sądem nieodstępnie asystuie tymże Sądom w Mieście Nowogródku Komornik Wa Mińskiego.
Ru 1789 Został Komornikiem Wa Mińskiego za Justrumentem od Antoniego Prószyńskiego Podkom. [Wa] Miń[skiego].
Po tym Ru 1791 Został aktualnym przysięgłym Palestrantem Wa Nowogr. w Sądach tegoż Wdztwa.
Roku 1795. 9bră [listopada] 15 v.s. Takową listę podpisuię – Mikołay Mickiewicz.
Aleksander Jelski (1834-1916), Zaosie, „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”,
t. XIV, Warszawa 1895, s. 395 – http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/395
Edward Pawłowicz, Autoportret, 1853. Lietuvos nacionalinis dailės muziejus (Wilno) – https://www.lndm.lt/
Edward Pawłowicz, Zaosie, „Tygodnik Illustrowany” (Warszawa) 1883 nr 14 (26 marca/7 kwietnia), s. 219-222 i 224.
- https://polona.pl/preview/308e371c-75b8-4584-a45c-acd24f3ff28b
„Zaosie, miejsce urodzenia Mickiewicza”. Autor: Józef Jarmużyński wg Edwarda Pawłowicza. Rycina: drzeworyt sztorcowy na papierze (166 x 232 mm).
Datowanie: 1883 Pochodzenie: „Tygodnik Ilustrowany” nr 14 (1227) z 7 kwietnia 1883, s. 224.
ZAOSIE Niewielka wiejska posiadłość znajdująca się przy drodze wiodącej z Horodyszcza do Nowogródka.
Gdy urodził się poeta była prawdopodobnie współwłasnością rodzeństwa: Mikołaja Mickiewicza – ojca Adama
oraz jego siostry Barbary Stypułkowskiej.
Być może poeta spędził tam kilka lat życia jako dziecko – do roku 1807 kiedy zaczął uczęszczać
do szkoły dominikańskiej w Nowogródku.
Rozpowszechniony wizerunek domu w Zaosiu, pochodzi z roku 1842.
Powstał razem dokładnym opisem budynku mieszkalnego i obejścia spisanym przez Edwarda Pawłowicza,
znawcy tamtych terenów.
Opis ten powstał jednak 20 lat po opuszczeniu przez Mickiewicza Litwy, zatem nie wiemy na ile wiernie oddaje
stan dworu z czasów kiedy poeta tam przebywał.
Dworek w Zaosiu był jednak bardzo skromny – drewniany, parterowy, kryty gontem. Miał wąski ganek, oparty na czterech kwadratowych belkach,
imitujących kolumny. Obok stały obora, stodoła, świronek („skład”, spichlerz), studnia z żurawiem.
Tomasz Krzywicki, Szlakiem Adama Mickiewicza po Nowogródczyźnie, Wilnie i Kownie : przewodnik (wyd. 3 popr. i rozsz.),
Pruszków : Rewasz, 2006, s. 131-145.
Zob. także:
Maria Dernałowicz, [Mikołaj] Mickiewicz [1765-1812], adwokat subseliów nowogródzkich, „Palestra” (red. Stanisław Mikke)
R. 43: 1999 [nr] 1/2 s. 72-79.
Jarosław Marek Rymkiewicz, Zaosie [w:] Mickiewicz. Encyklopedia, Warszawa 2001, s. 619-620.
Wincenty Korotyński (1831-1891), Kilka szczegółów o rodzinie, miejscu urodzenia i młodości Adama Mickiewicza, Wilno 1861
– https://polona.pl/item/kilka-szczegolow-o-rodzinie-miejscu-urodzenia-i-mlodosci-adama-mickiewicza,Njc4NjI0ODA/4/#info:metadata
Euzebiusz Łopaciński, Kraj nad Świtezią w cieniu akt archiwalnych, „Słowo” (R. XI: Wilno) 1932 nr 1 (z 1 stycznia), s. 3-4
– https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=244085
Tadeusz Perkowski, Legitymacje szlachty polskiej w prowincjach zabranych przez Rosję, „Miesięcznik Heraldyczny” (Warszawa)
1938 nr 5 (maj), s. 69-76 – https://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/show-content/publication/edition/76946?id=76946
Czubaty Jarosław, Zabójstwo Adama Mickiewicza. Żołnierze, cywile i urzędnicy na litewskiej prowincji w początkach XIX wieku, |
„Kwartalnik Historyczny” R. 109, 2002 nr 4, s. 59-70 – https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=4941