Jurewicz Jerzy
"Jerzy Jurewicz"
jurewiczcanada@gmail.com
So Sierpnia 10 2019 r.
Panie Marianie, poszukujac śladow moich rodziców rodem z Kowna, oboje już nie żyją,
ostatnio trafilem na Pańską publikację O szkole powiatowej w Kownie w 1820 i 1920 roku – wraz
z odautorskim postscriptum o „Maturach 1939 roku”.
Moja mama była z ostatniego rocznika, który zrobił maturę w 1941 r., było to dzień przed wybuchem
wojny z Rosją. Moj ojciec zrobił maturę w 1939 r. Po wojnie osiedlili sie oni we Wrocławiu,
gdzie ja się urodzilem. Poszukujac jakikolwiek źródeł historycznych o Gimnazjum Adama Mickiewicza
w Kownie, jestem zdumiony że prawie nic nie ma w sieci. Najwiecej jest na Wikipedia. Jestem bardzo ciekaw,
co sie stało z archiwem szkoły. Przepadlo, albo jest gdzieś na Litwie albo w Polsce.
W zeszłym roku byłem na Litwie. Bardzo okazały bydynek Gimnazjum ciagle jest tam. Ciekawostką jest,
że po drugiej stronie ulicy jest budynek, gdzie w czasie wojny była siedziba Gestapo. W tym budynku był uwięziony
i przesluchiwany mój ociec. Aresztowany za akcje w AK i harcerskim podziemnym ruchu przeciwko okupantowi.
Planuję wrócić na Litwę raz jeszcze w przyszlym roku, i dokończyć moje rodzinne poszukiwania.
Odwiedzę też Wrocław, gdzie mój dziadek Jurewicz został pochowany.
Czy Pan ma może dostęp do więcej zródeł historycznych tego Gimnazjum?
[...]
Poniżej są dane moich rodziców, którzy przed wojną mieszkali w Kownie i skończyli
Gimnazjum Adama Mickiewicza w Kownie.
Matka: Regina Jurewicz (z domu Wołodźko. Na Litwie w tym czasie to chyba ją nazywali Wołodźkówna).
Z tego co się ostatnio dowiedziałem to była ona ostatnim rocznikiem Gimnazjum, które zdało maturę.
Było to 21 czerwca 1941; dzień przed wojną.
Ostatnio mój kuzyn z Wrocławia przysłał mi zapisane wspomnienia ze spotkania tego rocznika
po 50-latach w Warszawie. Sa tam też ciekawe zdjęcia. Informację tę dostalem od mojego kuzyna,
ktory mieszka we Wrocławiu i którego rodzice też chodzili do tego same Gimnazjum i byli z tego co wiem
aktywnie zwiazani z grupą znajomych z Kowna. Niestety już nie żyją. Jedno zdjecie z 1941 jest z ksiażki
"Polacy w Niepodleglym Państwie Litewskim 1918-1940".
Ojciec: Wacław Jurewicz. Z tego co wiem to on zrobił maturę w 1939 i potem zaczął studiować architecturę
na uczelni w Kownie. Skończył studia już po wojnie we Wrocławiu. W czasie wojny był badzo aktywny w AK
z grupą młodych studentów harcerzy z tego Gimnazjum. Ironią losu było, to że w marcu 1944 r.
był aresztowany przez gestapo i uwieziony na tej samej ulicy parę skrzyżowań dalej w Gestapo Headquarters,
Kaunas m. sav., Kauno m., Vytauto pr. 79. Na szczescie udalo mu się uciec w czasie transportu do Wilna.
Do końca wojny był w lesie.
Mój dziadek nazywał się Kazimierz Jurewicz. Umarł wcześnie 22 marca 1959 Wrocław.
Pochowany jest na Cmentarzu Św. Wawrzyńca, Wrocław, ul. Bujwida 51.
Jerzy Jurewicz
Śr Sierpnia 28 2019, 11:22 pm
Ja z zasady nie biorę udzialu w social media, jak Facebook albo Tweeter, ale w tym wypadku
nie ma chyba tu nic czego bym sie obawiał. W zasadzie szukam więcej historycznych źródeł
dotyczacych Gimnazjum moich rodzicow. Z niewielkiej informacji jaką udało mi się znaleźć na internecie,
jestem pod wilkim wrażeniem że Polacy na Litwie tego okresu mogli stworzyć taką wybitną instytucję
szkolnictwa polskiego na Litwie.
Budynek szkoly jest bardzo okazały w wybitnym miejscu. Byłem tam w zeszłym roku. Po polskich
tabliczkach szkoły to zostały tylko dziury w murach. Ciekawi mi bardzo co sie stalo z archiwum tej szkoly.
Mój następny wyjazd na Litwę będzie w czerwcu przyszlego roku. Kiedy w zasadzie chcę zamknąć
moje czteroletnie poszukiwania moich źródeł na Kowienczyznie, Żmudzi i Laudzie. Parę miesiecy temy
odkrylem mojego kuzyna w Wilnie z pomocą, którego doszliśmy do naszego prapradzadka z poczatku
19-wieku i tragedii powstania styczniowego, kiedy to oni tracili majatek i byli wywożeni do Archangielska.
Jerzy Jurewicz
Ottawa, Kanada
Mon, Aug 26, 2019
Marian Pacholak wrote:
Witam bardzo serdecznie, dziś wróciłem z dłuższego urlopu i dopiero przeczytałem pocztę;
bardzo proszę o podanie imion rodziców i śp. dziadka - może coś będę mógł dodać, ale to za tydzień, dwa.
Pozdrawiam z Wrocławia.
M. Pacholak, O szkole powiatowej w Kownie w 1820 i 1920 roku wraz z odautorskim postscriptum o Maturach 1939 roku - https://docplayer.pl/5374142-O-szkole-powiatowej-w-kownie-w-1820-i-1920-roku-wraz-z-odautorskim-postscriptum-o-maturach-1939-roku.html lub - https://ziladoc.com/download/o-szkole-powiatowej-w-kownie-w-1820-i-1920-roku_pdf
Poszukiwania szlachetnej rodziny w Wędziagole –
https://www.vandziogala.eu/pl/1029-poszukiwania-szlachetnej-rodziny-w-wedziagole
Wędziagoła Vandžiogala Litwa – https://genealogia.okiem.pl/foto2/thumbnails.php?album=423
Rodzina – https://www.myheritage.pl/site-family-tree-178790391/jurewicz
lub – https://www.geni.com/search?search_type=people&names=jerzy+jurewicz
Działalność kulturalna Gimnazjum Polskiego im. A. Mickiewicza w Kownie, [w:] Mieczysław Jackiewicz,
Polskie życie kulturalne w Republice Litewskiej 1919-1940, Olsztyn 1997, s. 225–227.
Ustalenia:
Polskie Gimnazjum im. Adama Mickiewicza – Gimnazjum Polskie im. A. Mickiewicza w Kownie.
Wkipedia – http://pl.wikipedia.org/wiki/Gimnazjum_im._Adama_Mickiewicza_w_Kownie
tu mi. in.: „Prywatne Polskie Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Kownie” – jedna z czterech
polskojęzycznych szkół średnich istniejących na Litwie w XX leciu międzywojennym, mieszcząca się
na rogu ulic Leśnej i Prospektu Witolda Wielkiego; początkowo w kamienicy przy ul. Maironisa 8.
Gimnazjum miało profil ogólny, w 1929 roku wyodrębniono dwa kierunki: humanistyczny z łaciną
i handlowy z elementami matematyki. Dyrektorami szkoły byli m.in. ks. Bronisław Laus,
Ludwik Abramowicz i Joanna Narutowiczowa. Placówka uległa likwidacji we wrześniu 1940 roku,
gdy dyrektor Ludwik Wialbutt podpisał decyzję o jej przekazaniu rządowi Litewskiej SRR.
Szkoła została włączona do Litewskiego X Gimnazjum Państwowego.
[Tam warto napisać maila:] Ryszard Mackiewicz, 80. rocznica powstania Gimnazjum Polskiego
im. A. Mickiewicza w Kownie, „Nasza Gazeta” 49 (434) 1999, tekst dostępny online –
http://archiwum99.tripod.com/434/gimnazium.html
[Internet:]
[Sporo fotografii:] Kowno. Gimnazjum Polskie im. Adama Mickiewicza -
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.1135026169965067.1073741884.170132449787782&type=3
Gimnazjum Polskie Towarzystwa ,,Oświata" w Kownie. Rok szkolny 1928/29.
Cenzura Zygmunta Borysowicza - ucz. VI klasy. Fotografia z serwisu aukcyjnego ,,www.delcampe.net" źródło: https://www.delcampe.net/en_US/collectibles/postcards/lithuania/kauno-lenku-gimnazija-256148398.html
Kowno. Gimnazjum Polskie im. Adama Mickiewicza w Kownie. Od prawej: drugi rząd,
druga Jadwiga Zabagońska. Fotografia z projektu Polacy z Kresów Wschodnich na Warmii i Mazurach
(Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie); źródło:
http://smok.hostil.pl/img/Zabagonski/zdjecia/album/zd/slides/KKE%204100.html —
w: Kowno, Kauno Apskritis, Lithuania
Kowno. 12.04.1937. Gimnazjum Polskie im. Adama Mickiewicza w Kownie. Fotografia z projektu Polacy
z Kresów Wschodnich na Warmii i Mazurach (Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie);
źródło: http://smok.hostil.pl/img/Zabagonski/zdjecia/album/zd/slides/KKE%204084.html —
w: Kowno, Kauno Apskritis, Lithuania
Odznaka Pamiątkowa Gimnazjum Polskiego w Kownie, 1925; źródło: http://wcn.pl/eauctions/140227/details/16597
Opis obrazu: Tableau maturzystów i nauczycieli gimnazjum polskiego (1933).
Ilustracje - https://audiovis.nac.gov.pl/zespol/1:11118/
Maturzyści 1939 - http://www.capk.pl/zdjecia-w-galerii/507
Cel: pozbawić Polaków szkół – http://www.wilnoteka.lt/artykul/cel-pozbawic-polakow-szkol
K. Buchowski, Położenie polskiego szkolnictwa w niepodległym państwie litewskim (1918-1940)
– http://rcin.org.pl/Content/44191/WA303_58821_A453-SzDR-R-33_Buchowski.pdf
Polskie Ogniwo w Kownie – http://www.tygodnik.lt/200847/ng.html
Także we Wrocławiu po wojnie znalazła się sporo osób związanych z tym nazwiskiem:
Wyszukiwarka miejsca pochówku we Wrocławiu - http://iwroclaw.pl/memento/app/list?p=1&s=20
I oczywiście na Kresach - https://genealogia.okiem.pl/foto2/wyszukiwarkagrobow.php?inne_pole=Jurewicz&str=0
Podobnie, tu tylko imię i nazwisko [w:] Indeks Państwowego Urzędu Repatriacyjnego
(Archiwum Państwowe we Wrocławiu) – http://stg-wroclaw.pl/wyszukiwarka-pur?cont=lists&ccname=Rejestr_PUR
Mieczysław Jackiewicz, Polacy na Litwie 1918-2000: słownik biograficzny, Warszawa: Ex Libris, 2002
(wyd. 2 uzup.: 2003), s. 84-85, [tekst dostępny tylko w wersji papierowej; tu:] Jurewicz Wacław,
syn Kazimierza i Marianny z Chmielewskich, ur. 13 VIII 1921 r. w Kononówce w powiecie kowieńskim,
zm. 26 V 1994 r. w Warszawie; inżynier, działacz harcerski na Litwie [...].
R. Mackiewicz, Z dziejów harcerstwa polskiego na Litwie. Wacław Jurewicz, ps. "Nowy", "Magazyn Wileński" 1999 nr 8.
Regina Jurewicz (z domu Wołodźko) – Wołodźkówna (córka), żona to: Wołodźkowa
W geni.com - https://www.geni.com/people/Regina-Jurewicz/6000000093892357686
mamy m. in.:
Regina Jurewicz (Wolodzka). Litewski: Regina Jurevičienė (Volodzkaitė)
ur. 17 Luty 1925 Kaunas, Kauno miesto savivaldybė, Kauno apskritis, Lithuania
22 Luty 1998 Warszawa, Warszawa, mazowieckie, Poland
Żona dla Vaclovas Jurevičius
Wacław Jurewicz. Litewski: Vaclovas Jurevičius
12 Sierpień 1921. Korzonovka/Saviečiai, Vandžiogalos valsčius, Kauno rajonas, Lietuva
Death: [?]
Syn Kazys Jurevičius i Marijona Jurevičienė
Mąż dla Regina Jurewicz. Ojciec dla Private; Private i Private
[Deportacje:] Postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie deportacji z Polaków z Litwy Kowieńskiej – https://szczecin.ipn.gov.pl/pl9/aktualnosci/40653,Postanowienie-o-umorzeniu-sledztwa-w-sprawie-deportacji-z-Polakowz-Litwy-Kowien.html
Drużyna Wacka Jurewicz [1943-1944] - https://bunt.com.pl/buntmlodychduchem/162558/Wspomnienia-kowienskie-Jerzego-Dowgirda-cz-6
Polacy w niepodległym państwie litewskim (Białystok 1999) - http://pbc.biaman.pl/Content/1943/254352.pdf
"Wiadomości Wileńskie" 2005 nr 5 (92) - Grupę zuchów podległą drużynie prowadził Wacław Jurewicz,
a należeli do niej: Łojewski, Sadzewicz i Jarosław Minejko - http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=23364
To tyle, co zdołałem ustalić, dalsze badania wymagają kwerend w Kownie; wcześniej warto napisać
do tamtejszego archiwum i wileńskiej "Naszej Gazety" – http://zpl.lt/nasza-gazeta-2/
Pozdrawiam serdecznie – Marian Pacholak
Jerzy Jurewicz <jurewiczcanada@gmail.com>
śr., 4 wrz. 2019 r.
W Pańskim emailu dołączył Pan link do dokumentu o rodzinie Jurewicz. Poniżej mam parę uwag.
Mieczysław Jackiewicz, Polacy na Litwie 1918-2000: słownik biograficzny, Warszawa: Ex Libris, 2002
(wyd. 2 uzup.: 2003), s. 84-85, tu: Jurewicz Wacław, syn Kazimierza i Marianny z Chmielewskich,
ur. 13 VIII 1921 r. w Kononówce w powiecie kowieńskim, zm. 26 V 1994 r. w Warszawie;
inżynier, działacz harcerski na Litwie [...].
Nie moglem znaleźć w internecie publikację: Mieczysława Jackiewicza [...], ale informacje
podane tam sa niedokładne. Poniżej podaję właściwe dane o moim ojcu.
Jurewicz Wacław, urodził się 13 sierpnia 1921 w Korzeniówce (Kurzinuvaka po Litewsku,
jest to niedaleko i na polnoc od Vandžiogala, po Polsku nazywa sie Wędziagoła, Lauda.
Teraz Korzeniowka nazywa się Sawieczany (po Litewsku Saviečioniai).
Rodzice: Kazimierz Jurewicz i Maria Jurewicz z domu Chalecka.
Jurewicz Wacław data śmierci: 24 maj 1994 w Warszawie, pochowany w Błonie niedaleko Warszawy.
Uwagi do:
Rodzina – https://www.myheritage.pl/site-family-tree-178790391/jurewicz
Z tego co tam znalazlem, jest to rodzina Jurewicz z Kowieńszczyzny. Z tego co wiem moja cała rodzina
byla z Laudy z okolic Wędziagoła i Bobty (Babtai). W księgach parafialnych kościoła Švč. Trejybės,
Vandžiogala, znalazlem wspisy ślubów i narodzin z poczatkow XIX wieku. W obu miasteczkach
na przykościelonych cmentarzach sa groby Jurewiczów.
Bardzo dziekuję Panu za okazaną pomoc.
Poszukujac śladow mojej rodziny na Laudzie (ojciec) i Zmudzi (matka), i Kownie, gdzie oboje mieszkali
przed wojną i w czasie, znalazlem wiele wątków, gdzie mój ojciec i jego koledzy i koleżanki z Gimnazjum
Adama Mickiewicza byli wzmiankowani za akcje w ruchu oporu i walki z okupantem niemieckim.
Zawsze tam jest napisane że byli harcerzami polskimi a później członkami Armii Krajowej
Brygady Szczerbca. Może to dla Pana mógłby być następny temat na przestudiowanie i na napisanie
wspomnień o młodych Polakach walczących za Polskę na litewskiej ziemi.
Do tego tematu załączam też książeczkę wydana w Polsce w 1993 roku pod tytulem
“Podokręg ZWZ/AK Kowno Inspektowat E”. Wspomnienia Pana Jerzego Dowgirda publikowane
w BUNT Młodych Duchem zamieszczają też dużo informacji i nazwisk tych młodych ludzi walczących
z niemieckim okupantem; numer z 17 stycznia 2017 i z 6 lutego 2017.
Jako ciekawostkę, załączam też widok Gimanzjum Adama Mickiewicza i siedziby Gestapo. Szkołę,
gdzie moi rodzice zrobili maturę i budynek, gdzie mój ojciec był aresztowany ze swoim młodszym bratem Leonem.
Ironia losu, żeby oba budynki były tak blisko. Mój ojciec w czasie transportu do Gestapo w Wilnie uciekł,
a jego młodszy brat odsiedział w obozie tymczasowym koło Wilna, a potem został wyzwieziony w głąb Niemiec,
blisko Francji do obozu pracy w kamieniołomach. Wyzwolony przez armię amerykańską.
Ostatecznie osiedlił się w Kanadzie. On, jak i moi rodzice, nigdy nie odwiedzili swoich rodzinnych stron.
Ja to robię w ich imieniu.
Z pozdrowieniami,
Jerzy Jurewicz.
