Towarzystwo Przyjaciół
Grodna i Wilna
Oddział we Wrocławiu

12 maja 2016 roku – 81. rocznica śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego
– spolia dla Komendanta.

Kilka dat z kalendarza:

• 5 grudnia 1867 – urodziny Józefa Piłsudskiego,
• 15 sierpnia 1920 – Bitwa Warszawska,
• 12 maja 1935 – śmierć Józefa Piłsudskiego,
• 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości.
   

Uroczystości pogrzebowe marszałka Józefa Piłsudskiego miały miejsce w dniach 13–18 maja 1935 roku.

W ich trakcie ciało Józefa Piłsudskiego zostało przetransportowane koleją z Warszawy do Krakowa,
gdzie złożono je w kryształowej trumnie w krypcie św. Leonarda na Wawelu.

Ceremonia związana z pogrzebem serca Józefa Piłsudskiego odbyła się oddzielnie.

Stało się tak, ponieważ chciano umożliwić wszystkim chętnym wzięcie udziału w pogrzebie serca w Wilnie.

Opóźniało się także sprowadzenie z Litwy prochów matki marszałka, której grób znajdował się w Sugintach.
Ostatecznie prochy Marii Piłsudskiej sprowadzono do Wilna trzy tygodnie po śmierci marszałka.

   Serce Piłsudskiego zostało złożone w grobie matki na cmentarzu na Rossie.

W mauzoleum Matka i Serce Syna na czarnej granitowej płycie nagrobnej zgodnie z wolą zmarłego wykuto cytaty
z Wacława i Beniowskiego Juliusza Słowackiego, ulubionego poety marszałka.

Ciekawostka: 28 października 1936 do Wilna przybyła włoska misja wojskowa pod przywództwem gen. Eugenio Coselschi.

Na zdjęciu uchwycono moment złożenia wieńca oraz posążku legendarnej rzymskiej wilczycy z Romulusem i Remusem.

Był on opatrzony napisem, który w tłumaczeniu brzmiał następująco: „Tu gdzie jeszcze bije serce Piłsudskiego,
czuwa obecnie wieczyste godło Rzymu”.

Wcześniej Włosi przebywali w Krakowie, gdzie do Kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego, złożyli ziemię przywiezioną z rzymskiego Palatynu.

23 czerwca 1937 roku metropolita krakowski Adam Sapieha polecił przeniesienie srebrnej trumny ze zwłokami Piłsudskiego
do zaprojektowanej przez Adolfa Szyszko-Bohusza (1883-1948) krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów (Pierwsza była kryształowo-szklana,
w której widać było całe zabalsamowane zwłoki Marszałka, na czas pogrzebu włożona była do prostej trumny metalowej. Po roku ciało przełożono
do nowej srebrnej trumny, też przeszklonej, ale z mniejszymi szybkami. Nakryto ją metalowym futerałem, który znajduje się na niej do dziś).

W podziemiach romańskiej wieży, marszałkowi zgodnie z jego wolą towarzyszy gliniana urna z ziemią z grobu matki
Marii z Bilewiczów Piłsudskiej. Na ścianach znajdują się tablice komemoratywne (upamiętniające) żołnierzy, a w narożu – popiersie
naczelnika wykonane przez Konstantego Laszczkę (1865-1956). Kryptę zamyka ażurowa krata z herbami Polski i Litwy oraz herbem rodu Piłsudskich.

Baldachim nad wyjściem z grobów królewskich z łacińskim napisem Corpora dormiunt, vigilant animae (Ciała śpią, dusze czuwają)
zaprojektował (1936-1938) wspomniany Adolf Szyszko-Bohusz, przedstawiciel historyzmu i modernizmu oraz znany
krakowski konserwator zabytków.

Poszczególne fragmenty baldachimu – zostały wykonane ze spoliów (łac. trofea, łupy wojenne) – zdobyczy
po trzech zaborcach:

- granitowy cokół, na którym spoczywa baldachim, pochodzi z pomnika Ottona von Bismarcka, który stał w Poznaniu do 1918 roku,

- kolumny, wykonane z nefrytu, pochodzą z rozebranego w 1926 roku soboru Aleksandra Newskiego, który znajdował się na placu Saskim w Warszawie,

- kapitele i bazy kolumn powstały z przetopionych austriackich armat.

Kształt baldachimu, czerpiący ze słownika myśli i klasycznych wzorów kompozycyjnych, przynależy jednocześnie do języka
architektury nowoczesnej, jako głęboko zapadający w pamięć przykład tak rozpowszechnionego w okresie międzywojennym
konserwatywnego modernizmu. Całość w koncepcji krakowskiego projektanta stanowić miała hołd wszystkich trzech zaborców
dla wskrzesiciela państwa polskiego. Planowano także budowę kamiennego sarkofagu, rozpisany został stosowny konkurs,
realizację tych zamierzeń przerwała jednak wojna.

Źródła:

Narodowe Archiwum Cyfrowe – https://audiovis.nac.gov.pl/

Nowa Historia – http://nowahistoria.interia.pl/kartka-z-kalendarza/news-1-czerwca-1935-r-sprowadzenie-zwlok-matki-jozefa-pilsudskieg,nId,1434917

Józef Piłsudski (1867-1935) – Wikipedia, wolna encyklopedia – https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski

Pogrzeb Józefa Piłsudskiego – Wikipedia, wolna... – https://pl.wikipedia.org/wiki/Pogrzeb_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego

Adolf Szyszko-Bohusz – Wikipedia, wolna… – https://pl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Szyszko-Bohusz

Spolium – Wikipedia, wolna… – https://pl.wikipedia.org/wiki/Spolium

Echo (Łódź) 30 października 1936 (nr 302) – http://bc.wimbp.lodz.pl/dlibra/publication/39384?tab=1

Mauzoleum generała Józefa Bema w Tarnowie (1929-1934),
proj. Adolf Szyszko-Bohusz – https://pl.wikipedia.org/wiki/Mauzoleum_genera%C5%82a_J%C3%B3zefa_Bema

Wspomnienie o Marszałku – Szkoła języków obcych LINGUO w Łomży (2011) – http://linguo.com.pl/pl/wspomnienie-o-marszalku/